Bij het passeren van het plaatsnaambord moet ik denken aan het Duitse Emden. Opgroeiend in Delfzijl zag je op de dijk Emden aan de overkant van de Eems liggen. Is er een verband tussen Westeremden en het Duitse Emden? Ja, sinds de 14e eeuw werd de toevoeging Wester gebruikt om onderscheid te maken met het Emden in Oost Friesland, Duitsland. Voor de 14e eeuw zijn er trouwens ook andere namen gebruikt om het dorp aan te duiden, bijvoorbeeld Emetha.

aan zee

Het is nu moeilijk voor te stellen dat Westeremden eens een open verbinding met de zee had. Door de toegang tot de zee kon Westeremden zich ontwikkelen tot een haven- en handelsplaats. Door het dichtslibben van de Fivel verdween de haven in de 12e eeuw.

Westeremden is oud. Archeolooog prof A.E. van Giffen deed in 1924 vondsten die bewoning in de periode 500-800 aantonen. Westeremden lag in een vruchtbaar gebied op een kwelderwal aan de monding van de Fivel waar mensen al vroeg naar toe trokken.

Het Emo pad dat over de wierde loopt, herinnert aan Emo van Huizinge (1175-1237), schrijver van de kroniek van het klooster Bloemkamp in Wittewierum. Hij is schoolmeester geweest in Westeremden; zijn broer Addo was er pastoor. Het Emo pad is het restant van de vele kerkpaden die vanuit alle hoeken van het kerspel richting kerk gingen.

weem en kerk

Bovenop de wierde komen we op een sfeervolle plek. Er is een kerk, de 13e eeuwse Andreaskerk, met daarnaast de weem (pastorie) die door schilder Henk Helmantel is herbouwd en waar hij zijn werk exposeert. Voor de kerk is een pleintje, een standbeeld van een meisje op een koe (door Jan van Baren) en bankjes om even rustig te genieten van dit prachtig plekje.

Het is een mooi tafereel, maar op deze plek heeft zich ook een drama voltrokken. De Ommelanden zijn vaak het toneel geweest van gewapende botsingen tussen hoofdelingen en hun gewapende mannen. Hoofdeling Haye Wibben vluchtte voor zijn vijand Eppe Nittersum van Stedum de weem in. Daar werd hij en zijn mannen letterlijk uitgerookt waarop hij naar de kerk vluchtte. Daar werd Hajo doodgeslagen (1398):

“Alsoo liep Hajo Wibena wederom in de kercke alwaer hij dan voor het hooge altaer is gegreepen ende doodt geslagen.”