Vanuit het dorp Uithuizen gaat het Borgenpad recht op de borg aan met zijn imposante oprijlaan. Aan het begin van de laan staan twee zuilen met daarop vazen. Ze zijn afkomstig van de gesloopte borg Dijksterhuis bij Pieterburen. Ook de leeuwen bij de brug naar de eigenlijke borg komen van Dijksterhuis. Ze staan hier sinds de restauratie van de Menkemaborg in de jaren 1921-1927.
het steenhuis
Menkemaborg is ontstaan vanuit een steenhuis, Dat is goed te zien in de keuken van de borg met zijn dikke muren.
De muren van de borg laten duidelijk de sporen zien van de vele ingrepen in de loop der eeuwen. Dat vinden we nu authentiek, maar bij restauratie bleek dat de muren in het verleden van een rode kleur waren voorzien om juist die vele onregelmatigheden in de muur te bedekken.
tekening: Wikipedia
De linker afbeelding geeft de situatie van het steenhuis weer. In het midden de borg met een u-vormig grondplan. In 1682 is het binnenplein volgebouwd en verdween de toren, die we in Slochteren bij de Fraeylemaborg nog wel kunnen zien. Rond 1700 werd de ingang verplaatst en het dak gewijzigd en zo ontstond het huidige gebouw met de drie dwars geplaatste daken. Achter de nieuwe ingang kwam dwars door de drie beuken een nieuwe gang , zodat een symmetrisch geheel ontstond.
de bewoners
De Menkemaborg is genoemd naar de familie Menkema. In 1376 komen we een zekere Eppo Menkema tegen als redger te Uithuizen. In 1682 verkoopt Johan Clant van Breede de borg aan Mello Alberda. Deze familie zal gedurende twee eeuwen op de borg wonen. Erfgenaam Unico Allard Albeda trouwt in 1701 met Everdina Cornera van Berum. Dit echtpaar laat de ingrijpende verbouwing uitvoeren die leidde tot de huidige, driebeukige vorm van het gebouw. In hun slaapkamer zien we nog glas in lood ramen met de familiewapens met het jaartal 1705.
Gerhard Albeda van Menkema is de laatste borgheer. Zijn erfgenamen, de familie Lewe van Nijenstein, schenken de Menkemaborg en het omringende land aan het Groninger Museum (1921). Zo werd verder verval voorkomen en kon de Menkemaborg in oude luister worden hersteld. Ook de classicistische tuin is een bezoek waard.
