Het Groninger Borgenpad gaat tussen Appingedam en Slochteren door het lage land, vroeger de wolden genoemd of later Duurswold. De streek maakt deel uit van Fivelingo. We lopen langs de oevers van het Schildmeer en door het natuurgebied Roegwold. Het Hoogeland lag boven NAP, maar het gebied ten zuiden van het Damsterdiep ligt onder NAP, en soms behoorlijk. Het verschil in Fivelingo tussen het hoogste en laagte punt bedraagt wel zes meter en neemt nog steeds toe door verdere bodemdaling. Wateroverlast is het gevolg. Hoe is dit ontstaan?

wateroverlast door ontginning

Duizenden jaren geleden ontstond een uitgebreid veengebied, de wolden. Het gebied was nauwelijks bewoond en kenmerkte zich door natte bossen. Rondom 1000 waren in in het noordelijke kweldergebied geen uitbreidingsmogelijkheden meer voor boeren en begonnen kolonisten het veen te ontginnen. Ze ontwaterden de grond door sloten te graven. Daardoor droogde het veen uit en begon het te oxyderen. Een forse bodemdaling was het gevolg. Dat leidde tot grote wateroverlast. Door de bodemdaling stroomde er wel water het gebied in, maar werd het steeds moeilijker om het water te lozen. In feite was er een grote kom ontstaan. Als eerste reactie wierpen de mensen huiswierden op om zich te kunnen handhaven.

wonen op zand

Door het verdwijnen van het metersdikke veenpakket kwamen de zandhoogtes die tijdens de ijstijd waren ontstaan uiteindelijk weer tevoorschijn. De bewoners gingen zich daar vestigen en er werden zelfs nederzettingen verplaatst, zoals Schildwolde. Plaatsen als Slochteren, Hellum en Schildwolde liggen op zo’n zandrug. De Fraeylemaborg die we bereiken nadat we het Roegwold hebben verlaten, ligt op deze zandrug.

Door het dichtslibben van de Fivel (1000) moest het overtollige water uit het kleigebied op een andere manier naar zee stromen. De Delf werd gegraven, later het Damsterdiep genoemd. Deze waterloop werd ook belangrijk voor de wolden om het overtollig water uit het veen op de Eems te lozen.